Các mạng xã hội (MXH) như Facebook, Twitter, Youtube, Zalo... ngày càng trở nên thông dụng với sự tham gia cùa hàng tỳ người, nhièu thành phàn tạo thành cộng đồng mạng đông đảo. Chi cần một thông tin sót dẻo trên MXH, dù chưa biết tính chân thực ra sao nhưng ngay lập tức sẽ tiếp cận cộng đòng và được rất nhièu quan tâm. Vậy vai trò cửa nhà báo ỏ đâu trưổc sức ép thông tin rắt lớn của MXH?

          Phóng viên Báo Bắc Giang tác nghiệp tại Trường Sa.

Nhiều C0 hội, tỉện lợi hơn khi tác nghiệp

          Hắu hết các nhà báo đều có tài khoản MXH, qua đổ dễ dằng chia sẻ những tác phẩm báo chí hay và nhanh chóng đến với đông đảo công chúng. Nhà báo còn sử dụng MXH làm công cụ thu thập thông tín, kết nối với công chúng dễ dàng hơn. Trong tác nghiệp, MXH còn giúp nhà báo tìm hiểu, kết nổi, liên lạc nhân vật lầ người dân hay cán bộ, công chức hoặc thông tin chính thống đuực đăng tải công khai trên MXH của cơ quan chức năng. Các nhân vật phỏng vẩn sẵn lòng trò chuyện, chia sẻ hình ảnh qua các ứng dụng của MXH. Mối liên hệ giữa nhà báo và người được phỏng vấn gắn gũi, thân tình hơn.

Trên MXH, các sự kiện "nóng^được diính người trong cuộc cập nhật, là kho cung cấp thông tín, nguôn đề tài phong phú cho nhà báo xem xểt, kiểm chứng, xác minh hoặc khai thác dưới góc độ báo chí, hoặc lằ nơi diỉa sè tác phẩm của mình lan ừuyền rộng rãi. Dù không trực tiếp có mặt lúc sự kiện đang diễn ra, nhưng báo chí có thể tiếp cận hình ảnh, dip, ý kiến của người dùng về các vấn đề đang được quan tâm, phẳn ánh phẩn nào dư luận xâ hội. Đó chính là các "dữ kiện" hữu ídi, có thể giúp nhầ báo xem xét, kiểm chứng, xác minh và khai thác dưới góc độ báo chí.

          Đơn cử, một vụ tai nạn giao thông hay hỏa hoạn xây ra, ngay lập tút, rất nhiều cá nhân cố tài khoản trên Facebook đẵng dòng tín, ảnh, clip hay ý kiến về vụ việc cho dù chưa thực sự đáy đủ. Đây là đáu nguổn thông tin mà nhà báo có thể tiếp cận, khai thác để có thể sáng tạo những tác phẩm báo chíđáp ứng nhu cẩu thông tin của công chúng. Tuy nhiên không phải tất cả thông tin trên MXH đểu khách quan, trung thực và làm thế nào để những tác phẩm của nhà báo chân chính cùng báo chí truyền thống (báo in, phát thanh, truyền hình, thậm chí cả báo điện tử) khẳng định được vai trò của mình trước sự cạnh tranh của MXH với công chúng.

          Tại hội nghị "Kỹ năng làm báo trong kỷ nguyên số"tạiTPĐà Nẵng mới đây, PGS.TSĐinh Thị Thu Hằng, Phó Trưởng Khoa Phát thanh - Trnyển hình (Học viện Báo chí và Tuyên truyền) khẳng định, báo chí và MXH hiện đang tổn tại song song, nhà báo, tòa soạn báo chuyên nghiệp đưa thông tin theo cách của báo chí, còn công chúng đưa thông tin lên MXH theo cách của họ, tạo ra tính cạnh tranh mạnh mẽ. Tuy nhiên, dù MXH có lượng thông tin cực kỳ lớn, phù hợp nhu cáu tiếp nhận của nhiều người nhưng hẩu hết chưa được kiểm chứng, thiếu độ tin cậy. Trong khi đó, báo chí có lợi thế là những thông tin chính thống và độ tin cậy cao. Do đó, nhà báo cân phát huy tối đa lợi thế này qua việc nâng ao chất lượng thông tin, ách thức truyển tải để tạo niềm tin với công chúng.

Cẩn trọng tiếp cận thông tin, nêu cao trách nhiệm nhà báo

          Tháng 11 vừa qua, tài khoản Facebook có tên N.T.T ở huyện Hiệp Hòa có đăng thông tin kèm theo ảnh cho rằng người dân ở đây vừa bắt giữ một tên bắt cóc trẻ em. Đổng thời cảnh báo cộng đổng hãy cảnh giác bảo vệ con em mình vì "bọn tội phạm này đã có mặt tại Bắc Giang". Ngay lập tức, thông tin này được rất nhiêu người thích (like), chia sẻ (share), bình luận (comment), đánh dấu thẻ (tag) lan truyền rẩm rộ, thậm chí chưa rõ thực hư ra sao, nhiều bình luận ác ý đòi "xử lý" tên này theo kiểu "xã hội đen" khiến cộng đổng mạng đặc biệt quan tâm. Đây là nguồn tin hay để nhà báo tiếp cận, đưa thông tin nhằm định hướng dư luận xã hội. Tuy nhiên khi tìm hiểu đó là tin không chính xác, hình ảnh lắp ghép. Thời gian qua trên địa bàn Hiệp Hòa không có trường hợp trẻ em bị bắt cóc, cũng không có người nào nghi bắt cóc trẻ em bị bắt giữ, đánh đập nhưMXH đăng tải. Phóng viên Báo Bắc Giang nhanh chóng xác minh nguón tin, có ý kiến của lãnh đạo ngành chức năng và chính quyền địa phương, kịp thời đăng tải thông tin khẳng định không có vụ việc như MXH nêu, qua đó định hướng tránh dư luận hoang mang, góp phẩn bảo đảm an ninh trật tự.

          Cũng theo PGS.TSĐinhThịThu Hằng, thực tế MXH hoàn toàn mang tính cá nhân, nội dung thông tin dàn trải, vụn vặt vể nhiểu vấn để, từ đời tư một nhân vật nào đó, một sự việc cụ thể ngoài xã hội, tới cả nhữíig lời kêu gọi, cuộc vận động của một cá nhân, nhóm người thuộc MXH trước một vấn đễ, một sự việc nào đó. Hình thức thể hiện nhiều dạng: Loại có bài, có tin mô tả trung thực; loại phản ánh một chiều hoặc thiếu đáy đủ; loại không có mục đích rõ ràng; thậm chí có loại mang mục tiêu xuyên tạc, bôi nhọ, lừa đảo. Vi thế, khi tiếp nhận nguổn thông tin trên MXH, nhà báo phải kiểm chứng, nếu đúng sự thật mới chính thống hoá thông tin, đưa ra những bình luận góp phẩn nâng cao năng lực tư duy và nhận thức của độc giả.

          Nhà báo được mệnh danh là "người lính xung kích trên mặt trận tư tưởng" nhiệm vụ chủ yếu không chỉ đơn thuắn là cung cấp thông tin trên nguyên tắc "chân thật, khách quan, đúng bản chất') mà còn định hướng dư luận, xây dựng lòng tin, tạo sự đổng thuận trong toàn xã hội đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trước sự phát triển mạnh mẽ của MXH, nhiễu ý kiến cho rằng, sự "bắt tay" của báo chí và MXH góp phán giúp cơ quan báo chí tạo ra cú nhảy vọt, làm thay đổi hoàn toàn cách thức truyền tải thông tin, tương tác với bạn đọc. Tuy nhiên, MXH cũng có thể tạo ra những "phóng viên salon" chuyên tiễp nhận nguồn tin chưa qua kiểm chứng để xử lý thành sản phẩm báo chí. Do đó, các cơ quan báo chí cắn có những sự thay đổi nhanh nhạy, nắm bắt xu thế để tận dụng lợi thế do MXH mang lại. Đổng thời xác định rõ ràng báo chí hoạt động dựa trên nền tảng của đạo đức và luật pháp, có lợi thế là những thông tin chính thống và độ tin cậy cao, cẩn phát huy tối đa lợi thế này thông qua việc nâng cao chất lượng thông tin, cách thức truyền tải để tạo niềm tin đối với công chúng. Cùng với đó là đòi hỏi ngày càng nêu cao tinh thẩn trách nhiệm, đạo đức và năng lực của mỗi người làm báo

Mti nhd bdo„ đã tham mưu với UBND tỉnh ra thông cáo báo chí để gửi cho các cơ quan báo chíĩrung ương và đăng trên MXH. Ngay sau đó giá vải thiểu được ổn định, giảm thiệt hại cho người trổng vải Bắc Giang hàng chục tỷ đổng.

          MXH cũng là một kênh truyển thông để báo chí tiếp cận và hiểu công chúng, là nơi để quảng bá báo chí tiện lợi, hữu ích; là kênh phản hổi của công chúng vể báo chí. Thực tế cho thấy, những năm qua, nhiễu nhà báo trực tiếp tham gia vào việc phát hành tác phẩm báo chí trên không gian mạng. Những tác phẩm báo chí chúa đựng những thông tin mà công chúng quan tâm có sức lan tỏa rất lớn. Đây là một trong những nhân tố góp phán tăng nhanh số người truy cập Báo Bắc Giang điện tử (đẩu năm 2019, lượt người truy cập dưới 20 nghìn, đến cuối năm đã có hơn 100 nghìn lượt người truy cập. Cá biệt có ngày đạt hơn 260 nghìn lượt). Bên cạnh đó các cơ quan báo chí chủ động tích hợp thêm các công cụ hỗ trợ độc giả thực hiện các hoạt động like, chia sẻ bài báo mình vừa đọc lên MXH. Mặt khác MXH là kênh tương tác giữa báo chí và độc giả; giữa các nhà báo với nhau. Những người làm báo đổng thời là thành viên MXH sẽ có điểu kiện theo dõi, cập nhật phản hổi của độc giả, tham khảo ý kiến cộng đổng mạng, nắm bắt chiểu hướng dư luận vể những nội dung mà báo chí để cập. Trên MXH cũng hình thành các hội nhóm dành cho những người làm báo. Trên các trang đó họ vừa chia sẻ, trao đổi, thảo luận dưới nhiễu góc độ đổng nghiệp, vừa phản hổi dưới góc độ độc giả, khán giả của nhau. Qua đó các nhà báo- nhất là những nhà báo trẻ tích lũy thêm nhiễu thông tin, kinh nghiệm, kiến thức bổ ích...

          Trên cơ sở nắm vững và tuân thủ các quy định của Luật An ninh mạng, Quy tắc sử dụng MXH của người làm báo Việt Nam, mỗi nhà báo cân biến trang MXH của mình thành một kênh thông tin, tuyên truyển thường xuyên những thông tin chính thống vé chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước. Đóng thời, chủ động và thường xuyên tham gia phân tích, bình luận, chia sẻ các bài viết vé những điển hình tiên tiến, gương người tốt, việc tốt trong các phong trào thi đua yêu nước. Có như vậy, MXH mới trở thành cánh tay nối dài của báo chí