Khởi đầu gian nan

Ngồi tiếp chuyện trong phòng khách của gia đình với đủ đầy tiện nghi đắt tiền, ông Quê vẫn không quên dõi theo màn hình quan sát những hình ảnh trực tiếp từ khu chuồng trại nuôi hơn 2.000 con lợn. "Chuồng nào bẩn, khoang nào nóng, con lợn nào sức khỏe có vấn đề… tôi đều nắm được mà không nhất thiết phải ra tận khu chăn nuôi”- ông Quê cho biết.

Có được cơ ngơi khang trang bề thế này, vợ chồng ông Quê đã phải trải qua cả chục năm với muôn vàn khó khăn. Chuyện bắt đầu từ năm 1989, khi ấy địa phương có phong trào di dân vào tỉnh Lâm Đồng khai hoang, phục hóa, xây dựng vùng kinh tế mới. Vợ chồng ông mới cưới, trẻ khỏe, cũng có ý định vào hẳn trong đó lập nghiệp.

Quy trình chăn nuôi tuần hoàn khép kín tại trang trại của ông Hoàng Đình Quê.

Tuy nhiên, bố ông - người nông dân quanh năm lam lũ, vất vả lại không muốn con trai đi xa. Ông bảo: "Hai đứa ở lại quê mà làm ăn. Vào Lâm Đồng cũng khai hoang phục hóa thì có khác gì ở đây cải tạo khu đồng trũng, hoang hóa ngoài rìa núi Cô Tiên này đâu”. Nghe lời bố, vợ chồng ông quyết định không đi Lâm Đồng nữa.

Thời điểm ấy, bao nhiêu cái khó nhất vợ chồng ông đều nếm trải. "Nghèo nhất, khổ nhất, thiếu vốn nhất, thiếu kinh nghiệm nhất. Cứ mỗi khi trời mưa to, nhìn đồng nước trắng mênh mông, cây dại, cỏ lau mọc ngang lưng mà lòng lại như có lửa”- ông Quê kể.

Trang trại lợn của gia đình ông Quê nuôi theo quy trình an toàn sinh học

Trên khu đất hoang vu, heo hút cách làng hơn 2 km, đường vào không có, chỉ có cách đi bộ hoặc chèo thuyền, vợ chồng dựng tạm ngôi nhà tre, tường cay để tiện cho việc ngả lưng nghỉ ngơi buổi trưa. Được thời gian ngắn không trụ được, hai người ngán ngẩm đành quay về làng… làm nghề thịt lợn.

Ông Hoàng Đình Quê thao tác cho lợn ăn thông qua điện thoại di động.

Nhiều năm làm nghề thịt lợn, đi khắp đây cùng đó thu mua hàng, và rồi ông Quê "bén duyên” với nghề chăn nuôi lợn trong một hoàn cảnh khá bất ngờ. Đó là thời điểm lợn nuôi trong dân bị dịch, khi đó khoa học kỹ thuật chưa phát triển mạnh, bà con bán chạy rất nhiều với giá rẻ như cho. "Cả ngày lẫn đêm, họ liên tục gọi vợ chồng tôi mua. Thịt không xuể, cả hai mày mò tìm thuốc chữa khỏi bệnh cho nhiều con. Từ đó vợ chồng tôi chuyển sang nghề chăn nuôi lợn”.

Chăn nuôi tuần hoàn, an toàn dịch bệnh

Những năm làm nghề chăn nuôi, thịt lợn, ông Quê tích cóp được số vốn kha khá. Thay vì bỏ tiền để mua đất mặt phố, sắm xe máy sang như nhiều người có tiền thời bấy giờ, ông lại dành hết để đầu tư vào làm ăn; nhà cửa xe cộ ông coi là thứ yếu.

Nhận thấy chăn nuôi ở trong làng chật chội, ô nhiễm môi trường, 10 năm sau kể từ khi rời bỏ khu đất trũng hoang hóa ấy, năm 1999, vợ chồng ông quyết định quay trở lại đầu tư tiền của, công sức, bỏ tiền mua hẳn máy xúc để cải tạo, biến khu đất này thành trang trại chăn nuôi.

Vay mượn ngân hàng, người thân, thuê cả người làm, tiền của đổ vào đó nhiều tỷ đồng. Lối mòn từ trong làng ra khu vực đồng chỉ đi được xe đạp nên ông đã mở rộng thêm để vừa đủ cho xe cải tiến, xe công nông chở vật liệu đi vào. Hai vợ chồng làm việc chăm chỉ, miệt mài bất kể ngày đêm.

Từng bước, từng bước một, vừa làm vừa xây dựng chuồng trại, ban đầu ông chăn bò, dê, dần dần nuôi lợn, quy mô ban đầu chỉ vài chục con. Năm 2008, khi trang trại đã cơ bản hoàn thiện, ông đầu tư lớn, nuôi cùng lúc 400 con lợn thịt và 30 con lợn nái.

Tuy nhiên, quá trình chăn nuôi, nhận thấy nuôi ghép như vậy nguy cơ xảy ra dịch bệnh rất cao nên ông quay sang chuyên nuôi lợn thịt. Con giống được liên kết nhập ở công ty lớn. Hiện nay, ông đang nuôi gia công cho Công ty cổ phần Chăn nuôi CP Việt Nam, mỗi lứa hơn 2.000 con. Ông không nuôi gối mà sau mỗi lứa đều để trống chuồng khoảng 1 tháng để làm vệ sinh, khử trùng chuồng trại bảo đảm an toàn rồi mới nuôi tiếp.

Tận dụng diện tích mặt nước, năm 2013, ông đầu tư xây dựng 2 trại nuôi vịt lấy thịt (không lấy trứng, không ấp nở), mỗi lứa lên tới 1,2 vạn con. Gia đình ông cũng trồng hơn 100 cây mít Thái Lan ruột đỏ nay đang bói quả.

 Theo ông Quê, để chăn nuôi hiệu quả, vấn đề môi trường phải được quan tâm đầu tiên: "Môi trường ô nhiễm, hôi thối… sẽ sinh ra đủ loại dịch bệnh không chỉ cho con người mà vật nuôi cũng khó tồn tại được. Nhà tôi ở xây dựng ngay sát trang trại. Nếu không xử lý tốt, hậu quả đầu tiên là vợ con, gia đình mình, công nhân mình thuê phải gánh chịu, tiếp đó là đến bà con xung quanh, xa nữa là ảnh hưởng đến xã hội”.

Vì vậy ông đã đầu tư khá lớn để trang bị máy móc, chăn nuôi theo quy trình công nghệ an toàn sinh học, tuần hoàn. Máy móc giúp tự động hóa nhiều khâu, không chỉ góp phần giảm tải một nửa số nhân công mà còn hạn chế được tác động bất lợi từ bên ngoài khi có nhiều người ra vào khu vực chuồng trại.

Chất thải được thu gom xuống bể lớn, sau đó dùng máy ép phân ép lại để nuôi giun trùn quế làm thức ăn cho gà, vịt. Phân giun đóng bao bán cho người trồng rau trong nhà màng, nhà lưới với giá 3 triệu đồng/tấn, thu cả trăm triệu đồng mỗi năm. Nước thải được xử lý qua hầm biogas rồi chảy ra ao bèo dùng để tưới cây trong vườn.

Hệ thống máy móc làm mát, cho ăn tự động, chỉ cần bấm điện thoại thông minh, ngồi đâu cũng có thể thao tác cho lợn ăn. Mô hình chăn nuôi tuần hoàn của gia đình ông Quê không chỉ giải quyết triệt để vấn đề ô nhiễm môi trường mà còn giúp vật nuôi khỏe mạnh, không bị dịch bệnh. Thời điểm xảy ra dịch tả lợn châu Phi, trang trại của ông không con nào bị nhiễm bệnh, thắng lớn.

Hiệu quả thiết thực

Với giải pháp: "Quản lý chất thải trong trang trại chăn nuôi lợn theo hướng kinh tế tuần hoàn, đem lại hiệu quả kinh tế cao”, ông Quê đoạt giải Nhất Cuộc thi "Sáng tạo kỹ thuật nhà nông toàn quốc lần thứ X (2023 -2024) do Trung ương Hội Nông dân Việt Nam phối hợp Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Khoa học và Công nghệ, Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam tổ chức.

Ông cho biết: Giải pháp này cho hiệu quả kinh tế hơn hẳn. Thứ nhất, ông sử dụng khí gas từ chất thải chăn nuôi để chạy máy phát điện. Theo đó, ông cải tiến 2 hầm khí gas diện tích 3.000m2, đủ ga để chạy máy phát điện. Theo tính toán, trước đó gia đình tiêu thụ điện lưới mỗi tháng hết từ 50-60 triệu đồng (tương đương 600-700 triệu đồng/năm). Khi có máy phát điện, ông Quê tận dụng được từ khí gas, mỗi tháng tiết kiệm được từ 25-30 triệu đồng, không lo bị mất điện.

Thứ hai, chất thải cứng ông đem nuôi giun trùn quế. Giun cỡ to phục vụ chăn nuôi, giảm nguồn thức ăn, phân trùn quế bán phục vụ trồng trọt. Mỗi năm gia đình ông thu lãi từ 400- 450 triệu đồng. Phân trùn quế không chỉ bán ra thị trường, ông còn để bón cho 5.000m2 nhà màng, nhà lưới trồng dưa lưới, dưa chuột, rau sạch của gia đình, cho thu nhập hơn 1 tỷ đồng/năm. Nước thải của lợn, qua phân tích bảo đảm tiêu chuẩn, ông đem tưới cho các loại cây ăn quả, rửa chuồng trại...

Hiệu quả kinh tế khi áp dụng mô hình tuần hoàn hoàn chỉnh, tăng thu nhập cho gia đình 500-600 triệu đồng/năm so với khi chưa áp dụng. Tổng thu nhập của gia đình hiện nay từ 2,5 - 3 tỷ đồng/năm. Đặc biệt là bảo vệ môi trường sinh thái trong lành, hạn chế dịch bệnh, bảo vệ sức khỏe con người. Theo ông Quê, giải pháp này có thể áp dụng tại các trang trại quy mô từ 500 con/lứa trở lên, rất phù hợp với các xã, thôn xây dựng nông thôn mới.

Trao đổi với lãnh đạo Hội Nông dân tỉnh Bắc Giang được biết, trên địa bàn tỉnh hiện có hơn 2.000 trang trại chăn nuôi lợn. Quá trình xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu, vấn đề chất thải chăn nuôi gắn bảo vệ môi trường sinh thái được quan tâm hàng đầu.

Vì vậy, giải pháp "Quản lý chất thải trong trang trại chăn nuôi lợn theo hướng kinh tế tuần hoàn, đem lại hiệu quả kinh tế cao” của ông Hoàng Đình Quê có ý nghĩa thiết thực, có thể áp dụng rộng rãi trên địa bàn tỉnh, được Học viện Nông nghiệp Việt Nam phối hợp và đánh giá mô hình mới hoàn chỉnh, mô hình điểm của tỉnh Bắc Giang và các tỉnh miền Bắc.

Năm 2023, với đề tài này, ông Quê tham gia dự Cuộc thi sáng tạo kỹ thuật nhà nông do UBND tỉnh Bắc Giang tổ chức và đoạt giải Nhất. Năm 2024 ông vinh dự được Hiệp Hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam trao Giấy Chứng nhận cơ sở chăn nuôi tuần hoàn đạt danh hiệu doanh nghiệp đổi mới sáng tạo để hàng hoá, thương hiệu Việt Nam phát triển.

Năm 2021, ông Hoàng Đình Quê được vinh danh và nhận danh hiệu "Nông dân Việt Nam xuất sắc". Giải pháp nuôi giun trùn quế của ông giành giải Ba Hội thi sáng tạo kỹ thuật tỉnh Bắc Giang lần thứ 9. Ông là 1 trong 10 cá nhân được Chủ tịch UBND tỉnh ký quyết định tặng danh hiệu "Công dân Bắc Giang ưu tú” năm 2022.

  Với mô hình trang trại tổng hợp VAC có diện tích 4,5 ha, mỗi năm thu lãi hơn 1 tỷ đồng, tạo việc làm ổn định cho gần chục lao động với mức lương bình quân từ 5- 8 triệu đồng/người/tháng, nhiều năm liền ông Quê được công nhận là hộ nông dân sản xuất, kinh doanh giỏi cấp tỉnh, cấp Trung ương; được đại diện hội viên nông dân trong tỉnh dự Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ X năm 2020.